Kanna là gì?
Kanna là một loại chiết xuất từ loại cây Sceletium tortuosum, có tác dụng cải thiện tâm trạng, giảm stress, có nguồn gốc từ Nam Phi. Nó đã được sử dụng hàng thế kỉ bởi người Khoisan để chữa bệnh, hoặc với mục đích tâm linh.
Khi người Hà Lan đặt chân đến Nam Phi, họ thấy rằng người dân ở đây sử dụng Kanna lên men vào các dịp lễ, và đôi khi người dân sẽ bị say nếu sử dụng quá nhiều.
Sceletium tortuosum chứa 7 loại hoạt chất alkaloid, 4 trong số đó được biết đến rộng rãi: mesembrine, mesembranol, mesembrenone, và mesembrenol.
Hiệu ứng
Kanna được nhiều người biết đến nhờ tác dụng cải thiện tâm trạng và chống trầm cảm. Các alkaloid trong kanna tương tự như các chất ức chế tái hấp thu serotonin. Điều này đồng nghĩa với việc nó sẽ ngăn cản quá trình phân hủy serotonin và làm cho não có thể hoạt động mà không cần phải tạo thêm nhiều serotonin mới. Các thuốc chống trầm cảm cũng hoạt động theo cách tương tự như vậy. Vì thế, không ngạc nhiên nếu các alkaloid này đã được kê đơn để chữa bệnh.
Ở liều thấp, kanna nhanh chóng giảm lo âu và stress. Nó cũng làm tăng chánh niệm và tự chất vấn, tăng cường xúc giác êm ái. Một số người sử dụng cảm thấy như đang thiền, dễ tập trung vào những suy nghĩ bên trong mình và tăng cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên.
Ở liều trung bình kanna cải thiện tâm trạng, thường được miêu tả là hạnh phúc, tăng năng lượng và cảm giác khoái cảm khắp cơ thể. Với một số người thì cảm giác năng lượng này sẽ làm cho họ tăng ham muốn giao tiếp với người khác hoặc muốn vận động thể chất như hát/nhảy. Với một số người khác thì kanna lại tăng tập trung và tỉnh táo, điều này giúp ích rất nhiều cho các công việc cần năng suất cao hoặc sáng tạo liên tục. Nhờ vào tác dụng giảm lo âu, bất an, tăng hạnh phúc & tự tin nên kanna rất thích hợp cho những ai muốn tăng khả năng giao tiếp. Và, tuy ít gặp, nhưng một số người nói rằng họ cảm thấy cảm giác tê sướng trên da và tăng ham muốn tình dục.
Tuy nhiên với liều cao hơn nữa thì thay vì kích thích, kanna sẽ mang lại tác dụng an thần, thư giãn đầu óc lẫn cơ thể. Lúc này thì khả năng tập trung có thể bị ảnh hưởng. Sự khác nhau về hiệu ứng này là do nồng độ chất dẫn truyền thần kinh thay đổi dựa theo nồng độ alkaloid của kanna trong não, như đã đề cập ở mục dược học trong phần 1.
Và cuối cùng, kanna làm giảm cảm giác thèm ăn, và giảm cảm giác thèm các chất khác như rượu/bia, thuốc lá, và thuốc phiện, đều này đồng nghĩa với việc kanna có thể giúp cải thiện đời sống lành mạnh hơn. Tuy chưa có nghiên cứu khoa học về việc này, tuy nhiên nó đã được ghi nhận qua hàng trăm năm lịch sử sử dụng.
Kanna kết hợp với các chất khác như thế nào?
Các hợp chất alkaloid này cũng tương tác với một số chất khác, đáng chú ý là rượu/bia và cần sa. Khi kết hợp sẽ tạo nên hiêu ứng tổng hợp, và cả 2 sẽ tăng cường hiệu ứng của nhau lên.
Màu sắc sẽ trở nên mềm mại hơn, và người sử dụng có thể sẽ thấy mọi thứ xung quanh phát sáng lên, dù cho bản chất kanna không phải là chất gây ảo giác (thường là màu sắc trở nên mềm mại, rực rỡ hơn, và viền của người và các vật thể sẽ phát sáng lên đôi chút). Người Khoikhoi thường hay trộn kanna chung với một số loại thảo dược khác như là đông hầu, hoa sen xanh, cây ích mâu nam, cây mật nhân, và nhân sâm. Và hiệu ứng thức thần do kanna mang lại có thể là do kết hợp với các loại thực vật khác, và rất có thể là cần sa.
Cũng giống như các chất thức thần, tác dụng của kanna phụ thuộc vào tâm trạng và sự chuẩn bị của người sử dụng. Kanna không tạo thêm serotonin mới, thay vào đó nó sẽ ngăn quá trình phân hủy serotonin sẵn có. Điều này có nghĩa là nó sẽ làm tăng tâm trạng, nếu như người sử dụng vốn dĩ đang có tâm trạng tốt – đồng nghĩa với việc cơ thể đang có đủ lượng serotonin. Vì vậy ở liều trung bình – cao, với mục đích giải trí, kanna được khuyến cáo chỉ nên sử dụng khi tâm trạng ổn định, hoặc được chuẩn bị kĩ càng.
Tác dụng phụ và thận trọng
Tác dụng phụ của kanna rất hiếm gặp trừ khi sử dụng quá liều trong điều kiện không cần thiết.
Một số tác dụng phụ thường được ghi nhận là: tăng huyết áp, tim đập nhanh, kèm theo sau đó là lo âu, đau đầu nhẹ, buồn nôn, khô miệng và tiêu chảy.
Những lợi ích của kanna cũng đồng thời là tác hại nếu dùng sai mục đích. Ví dụ như ở liều trung bình, việc quá phấn khích sẽ khiến cho người dùng khó ngủ nếu dùng quá trễ, và ở liều cao, tác dụng an thần làm cho người sử dụng mất kiểm soát dẫn đến khả năng thực hiện các công việc vận hành máy móc hoặc kết hợp nhiều thứ trở nên nguy hiểm hơn. Mọi người đều phải nên ý thức được thời gian và không gian sử dụng để tránh những rủi ro không cần thiết.
Một số người nói rằng họ cảm thấy khó chịu sau khi kanna hết tác dụng, điều này có thể là do cơ thể tự điều chỉnh lại nồng độ serotonin. Dù cho việc tiếp tục sử dụng thêm kanna nghe có vẻ hấp dẫn, tuy nhiên chúng tôi cực kì khuyến cáo mọi người không nên làm như vậy, điều này khiến cho cảm giác khó chịu càng tăng lên khi liều thứ hai hết tác dụng, và sẽ làm cho người sử dụng dễ trở nên cáu gắt.
Do tính chất hóa học, không được sử dụng kanna chung với các loại thuốc SSRI (thuốc ức chế tái hấp thu serotonin – ví dụ như thuốc chống trầm cảm) hoặc MAOI (thuốc ức chế oxy hóa các mono amin – như B. caapi hoặc Syrian Rue). Sử dụng chung sẽ gây ra các tương tác thuốc và dẫn đến các tác hại sức khỏe nghiêm trọng.
Liều lượng
Liều lượng hợp lí phụ thuộc vào hàm lượng, tùy thuộc vào dạng bột, hay chiết xuất, cồn thuốc, juice vape và có được pha với các thành phần khác hay không
Hít (snort) hoặc hút (đốt/hóa hơi) sẽ cần liều thấp, nhưng nếu đặt dưới lưỡi hoặc uống thì sẽ cần liều cao hơn, nhưng đồng thời hiệu ứng sẽ kéo dài hơn. Sau đây là liều cơ bản cho các mục đích sử dụng khác nhau:
- Nếu hít (snort – insuffulation), 20 – 50mg là liều vừa và mạnh
- Nếu đặt dưới lưỡi, nhai chung với cồn ở trong miệng, thì 50 – 150mg là liều trung bình đến mạnh.
- Nếu pha trà, nên sử dụng 200 đến 250mg.
Một số người nói rằng hiệu ứng của kanna sẽ mạnh hơn nếu được “mồi” trước. Nếu như lần đầu sử dụng mà bạn không thấy hiệu ứng gì cả, nghĩa là cơ thể cần làm quen với các alkaloid trước. Hãy sử dụng một lượng nhỏ mỗi ngày, trong vài ngày trước, sau đó hãy thử lại để xem hiệu ứng có thay đổi không. Và với một số người nếu bắt đầu xuất hiện dấu hiệu của “chai” kanna, do sử dụng thường xuyên trong thời gian dài, thì họ nên giảm liều lại.
Kanna tăng cường hiệu ứng của rượu bia/cần sa và các chất tác động lên thụ thể dopamine khác. Việc kết hợp cả 2 sẽ tạo ra hiệu ứng ảo thị nhẹ. Người Khoikhoi thường hút kanna trộn chung với cần sa. Cây đông hầu, hoa súng xanh, cây ích mẫu nam, cây mật nhân và nhân sâm cũng kết hợp rất tốt với kanna.
